Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2011

ΘΕΟΦΑΝΙΑ Η΄ ΦΩΤΑ


ΤΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ


Από τις μεγάλες μέρες του εορτολογίου μας είναι η γιορτή των Θεοφανίων. Χαρούμενο, θριαμβευτικό κι ελπιδοφόρο για τη νέα εποχική περίοδο και το κλείσιμο του ελληνικού Δωδεκαήμερου.

Με το ρίξιμο του σταυρού τα νερά (της θάλασσας, της λίμνης, των ποταμών, των πηγών) θεωρούνται πλέον αγιασμένα. Κανένας πια δεισιδαιμονικός φόβος από τις νύχτες και τα ξωτικά του χειμώνα. Αυτό το διδάσκει άλλωστε και η εκκλησία με το τροπάριο της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού «Σήμερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις …»

α) Ο Αγιασμός, 5 Ιανουαρίου

Παραμονή των Θεοφανίων, όλα προετοιμάζονται αλλά και αρχίζουν. Στην εκκλησία ψάλλονται οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών, του Μεγάλου Εσπερινού, της Θείας Λειτουργίας και στο τέλος του Μεγάλου Αγιασμού.

Μετά την απόλυση της ακολουθίας ο ιερέας θα πάρει αγιασμό και θα βγει στα σπίτια και στα μαγαζιά της ενορίας του «ν’ αγιάσει».

Ένας μικρός ή άλλος εκκλησιαστικός βοηθός κρατά το χάλκινο, συνήθως, δοχείο με τον αγιασμό κι ο ιερέας φορώντας μόνο το πετραχήλι και κρατώντας το Σταυρό με το μυρωδάτο βασιλικό ραντίζει ψάλλοντας το απολυτίκιο της γιορτής των Θεοφανίων «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε …», σε ήχο πρώτο, γυρίζοντας έτσι όλα τα σπίτια και τα μαγαζιά ως αργά το βράδυ. Η ενορία ολόκληρη πήρε σήμερα την «πρωτάγιαση» ή «φώτιση».

Την «πρωτάγιαση» τη ρίχνουν οι χωρικοί και στα κτήματα και στις βρύσες. Έτσι, σίγουρα διώχνουν τους καλικάντζαρους που μαγαρίζουν ό,τι βρουν μπροστά τους. Αυτή θα’ ναι η τελευταία ημέρα του Δωδεκαήμερου και για στερνή τους φορά θα σκαρφαλώσουν στις καμινάδες και λίγο πριν χαράξει η αυγή και βγει ο ιερέας με τον αγιασμό ξαναγυρίζουν πανικόβλητοι κάτω στη γη. Εκεί μέσα ξαναρχίζουν να πριονίζουν ολοχρονίς το δένδρο που είχαν παρατήσει σχεδόν κομμένο και που ξανάγινε στο μεταξύ ακέραιο. Μα την άλλη χρονιά το Δωδεκαήμερο, και πριν το αποτελειώσουν, θ’ ανέβουν πάλι στη γη να ξαναρχίσουν τα ίδια.

Από σήμερα πια ησυχάζει ο κόσμος από τους φόβους του για τα ξωτικά του Δωδεκαήμερου. Φεύγουν. Τα έδιωξε η πρώτη εμφάνιση του ιερέα.

Η μέρα είναι νηστίσιμη, νηστεύουν και το λάδι. Παράλληλα με τον αγιασμό γυρίζουν στα σπίτια και τα παιδιά λέγοντας «Τα Φώτα» που είναι κάλαντα κάπως ιδιότυπα στο στίχο και στο μέλος.

Κάλαντα Φώτων (Πάτμου)

Καλημέρα πάντες ω αδελφοί, ακούσατε την σήμερον εορτή.

Σήμερον τα Φώτα και εορτή και λαμπρά ημέρα Δεσποτική.

Καλημέρα, καλημέρα, καλή σου μέρα’ φέντη με την κερά.

Εν αρχή που έκαμεν ο Θεός, εποίησεν την γην και τον ουρανόν.

Δεύτερον δε πάλιν από αυτά, έκαμε τα ζώα και τα φυτά.

Της ημέρας έκαμεν μεν το φως, το δε σκότος έκαμε της νυκτός.

Έκαμε την θάλασσαν ποταμούς, τον μέγαν Ιορδάνην και αλλουλούς.

Έκαμε τον άνθρωπον από γη κι εις όλα του τον έβαλ’ εξουσιαστή.

Ο Αδάμ κι η Εύα ημάρτησαν και εις αμαρτίαν υπέπεσαν.

Την απάτην εις τον όφιν την έριξαν και του Θεώ δεν είπαν πως έφταιξαν.

Αλλ’ ο όφις ήτον ο διάβολος, των πονηρών δαιμόνων διδάσκαλος.

Μα ο Ιησούς ως φιλάνθρωπος, ήρτεν εις την γην ώσπερ άνθρωπος

δια να λυτρώσει όλους ημάς, απ’ αυτάς τας χείρας τας μιαράς

και να σαρκωθεί από γυναικός, ο Θεός των όλων και Πλαστουργός.

Λοιπόν παρακαλώ σας Χριστιανοί να πανηγυρίσομεν εορτήν.

Σήμερον τα άστρα φωτίζονται κι όλα τα νερά αγιάζονται.

Σήμερον βαπτίζεται ο Χριστός εις τον Ιορδάνην τον ποταμόν.

Ιωάννη Πρόδρομε λέγω σε και τον βαπτισμόν μου γυρεύω σε.

Πώς να σε βαπτίσω, ω Ιησού, όπου εγεννήθην εγώ εκ σου;

Πως τολμώ να βάλω την χείρα μου, εις τον Ιησού τον Σωτήρα μου.

Κι έμεινεν εις δύο ο ποταμός, έως να τελειώσει ο βαπτισμός.

Και φωνή ηκούσθη εκ του Πατρός : Ούτος ειν’ ο Υιός μου αγαπητός.

Δότε των πτωχών το μνημόσυνον κι εις τον Ιησούν παν ευφρόσυνον

τότε ο Χριστός μας θα χαίρεται και εις τον Παράδεισον δέχεται.

Η νύχτα που θ’ ακολουθήσει, θα’ναι από τις πιο «αγίες» και καθαρές. Γι’αυτό και οι παλιές παραδόσεις μιλούν για τα ουράνια που ανοίγουν τα μεσάνυχτα, κι όποιος προφτάσει και ζητήσει κάτι γρήγορα κι από καρδιάς, θα το έχει.

β) Η μέρα των Θεοφανίων, 6 Ιανουαρίου.

Η γιορτή ξεχωρίζει και με το χαρακτηρισμό «Ολόφωτα». Ο ναός είναι στολισμένος με πρασινάδες και η εξέδρα για τον αγιασμό όσο γίνεται πιο εντυπωσιακή. Ο κλήρος φοράει εξαίρετα μπλε άμφια και το «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε …» ψάλλετε χαρούμενο και πανηγυρικό. Οι καμπάνες σημαίνουν αναγγέλοντας κάτι καινούριο. Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι, μπορεί και σε μια δεξαμενή. Μπροστά τα εξαπτέρυγα με τους ψάλτες, πίσω οι ιερείς με το Σταυρό, ύστερα οι αρχές του τόπου και πλήθος κόσμου. Στις πόλεις η πομπή γίνεται πιο πλούσια με τη μουσική και τη στρατιωτική παράταξη.

Όταν διαβαστούν οι ευχές του Μεγάλου Αγιασμού ο ιερέας ρίχνει το Σταυρό στη θάλασσα ψάλλοντας και πάλι το «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε …»

Ένα περισσότερο φως από το Γεναριάτικο ήλιο, μια ανοιξιάτικη υπόσχεση από τους ανοιχτούς ορίζοντες χαρίζουν σήμερα την πρώτη εξοικείωση με τη φύση. Νεαροί κολυμβητές σε πολλά μέρη της πατρίδας μας ρίχνονται στο νερό για «να πιάσουν το Σταυρό» που παλιότερα τον περιέφεραν σα νικητές και μάζευαν χρήματα για τον εαυτό τους ή για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Κανένας δε γυρίζει σπίτι του χωρίς να πάρει αγιασμό. Πίνουν όλοι και ραντίζουν κάθε γωνιά του σπιτιού, τον κήπο με τα καρποφόρα δένδρα, τα χωράφια, τ’ αμπέλια, τα ζώα. Δεν ξεχνούν ν’αγιάσουν και τη μεγάλη βρύση του χωριού. Έτσι είναι για όλο το χρόνο αγιασμένοι.

Στα παραλιακά μέρη δεν παραλείπουν βέβαια να κατεβάσουν στη θάλασσα, τις άγιες εικόνες από το εικονοστάσι τους και τα γεωργικά εργαλεία του σπιτιού, για να τα πλύνουν με θαλασσινό νερό, που είναι πια αγιασμένο με αποτέλεσμα ν’ αποκτήσουν πάλι τη δύναμη και την αξία τους.

Αλλά η σημασία της ημέρας αυτή γίνεται, και γινόταν πάντα μεγαλύτερη για τους ναυτικούς μας. Το σημερινό αγίασμα της θάλασσας τους δίνει πια τη ψυχολογική ασφάλεια να ξαναταξιδέψουν.

Σε μεγάλη τιμή ήταν παλιότερα, τη μέρα αυτή, ο κάθε νονός. Η οικογένεια τον καλούσε σε τραπέζι κι εκείνος έφερνε δώρα στο βαπτιστήρι του. Το φαγητό της ημέρας ήταν απαραιτήτως χοιρινό με χορταρικά κι ένα ψωμί ή τσουρέκι της γιορτής «η φωτίτσα».

γ) Η μέρα του Αι-Γιαννιού, 7 Ιανουαρίου

Το εορτολόγιο σημειώνει «Η σύναξις του τιμίου, ενδόξου, προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου». Συνηθιζόταν ύστερα από τις μεγάλες γιορτές η πανηγυρική σύναξη των πιστών για να τιμήσουν τον πρωταγωνιστή της γιορτής που πέρασε.

Είναι η σπουδαιότερη από τις γιορτές του Προδρόμου. Σεβαστή και για την ιδιότητα του νονού (βαπτιστού) που έχει ο Ιωάννης προστάτης έτσι και της κουμπαριάς. Τα έθιμα της ημέρας αυτής θυμίζουν το βάπτισμα του Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Σε πολλά μέρη της πατρίδας μας αποβραδίς ψάλλουν κάλαντα για τον Αι-Γιάννη.

Κάλαντα Προδρόμου κατ’ αλφάβητον (Βυζαντινά)

Από της ερήμου Πρόδρομος, ήλθε του βαπτίσαι τον Κύριον.

Ερουρέμ, ερουρέμ, έρου, ρέρου, ρέρουρέμ χαίρε Πρόδρομε.

Βασιλέα πάντων εβάπτισεν, εις τον Ιορδάνην ο Πρόδρομος.

Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε.

Δέξου Ιορδάνη τον Κτίστην σου, πριν αναχαιτίσεις τα ύδατα.

Εις τον Ιορδάνην βαπτίζεται υπό Ιωάννου ο Κύριος.

Θες μοι την παλάμην σου Πρόδρομε, κλίνον κορυφή μου και βάπτισον.

Ιορδάνη πάψε τα νάματα ιν’ αναδεχθείς τον Δεσπότην σου.

Μέγα και φρικτόν το μυστήριον, δούλος Τον Δεσπότην εβάπτισεν.

Σήμερον τα Φώτα κι ο Φωτισμός και χαρά μεγάλη και αγιασμός.

Τάγματα αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα.

Φως εν τω σπηλαίω ανέτειλε και τοις εν τω σκότει επέλαμψε.

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών, δέξασθε λουτήραν βαπτίσματος.

Ω Θεέ των όλων και Κύριε, δος ημίν υγείαν και δύναμιν.

Στη Θράκη οι χωρικοί ομάδες – ομάδες γυρνούσαν και ράντιζαν με κλαδιά δένδρων ή κατάβρεχαν ο ένας τον άλλον. Αυτό γινόταν «για το καλό του χρόνου».

Μια παλιά περιγραφή από την ανατολική Θράκη λέει ότι μόλις τέλειωνε η Θεία Λειτουργία του Αι-Γιαννιού, έπαιρναν τους νιόπαντρους με συνοδεία μουσικών οργάνων, τους πήγαιναν στο γιαλό και τους έβρεχαν με θαλασσινό νερό. Στη γυναίκα έριχναν στο κεφάλι της νερό με μια κανάτα και εύχονταν «να ζήσετε και να σας δώσει ο Θεός παιδιά».

Στα χωριά της Ρόδου έκαναν παρέες τα παιδιά και γιόρταζαν με παιδικό συμπόσιο «ρεφενέ» κάποια κοινωνική ανεξαρτησία κι ενηλικίωση.

Καλή και ευλογημένη χρονιά.

Πηγές

ΔΗΜ.Σ. ΛΟΥΚΑΤΟΣ: Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών. Εκδόσεις Φιλιππότη. Αθήνα 1979.

ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΣΟΤΑΚΟΥ-ΚΑΡΒΕΛΗ: Λαογραφικό ημερολόγιο. Εκδόσεις Πατάκη.

ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ: Κάλαντα Δωδεκαημέρου.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Ε. ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ: Τυπική διάταξις των ιερών ακολουθιών του έτους 2005. Εκδόσεις Κάλαμος. Αγρίνιο 2004.

ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ: ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ


12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ




ΕΟΡΤΑΖΕΙ Ο ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ

ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

Ο Άγιος Σπυρίδωνας

Προστάτης των φτωχών, Πατέρας των Ορφανών,

Δάσκαλος των Αμαρτωλών.

Γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια στην Τριμυθούντα της Κύπρου, κοντά στη Σαλαμίνα, το 270 μ.Χ. Αν και ήταν ένας απλός και αγράμματος βοσκός ξεχώριζε για την πίστη του στο Θεό, την ταπεινοφροσύνη του και τη φιλανθρωπία του. Από το γάμο του απέκτησε μία κόρη, την Ειρήνη. Όταν χήρεψε στράφηκε ολοκληρωτικά στο Θεό και έγινε κληρικός. Η φήμη που απέκτησε ήταν τόσο μεγάλη που όταν εκοιμήθη ο επίσκοπος Τριμυθούντος, ο ίδιος ο πιστός λαός τον ανακήρυξε επίσκοπο.

Ακόμα και τότε ο Σπυρίδωνας δεν ξεχώριζε από τους υπόλοιπους φτωχούς ανθρώπους, που αποτελούσαν το ποίμνιο του. Φορούσε τα ίδια απλά και φτωχικά ρούχα με πριν, τον ίδιο σκούφο ενώ και ο βίος του ήταν το ίδιο φτωχικός καθώς όλα του τα υπάρχοντα εξακολουθούσε να τα μοιράζεται με τους φτωχούς. Παντού εξακολουθούσε να πηγαίνει με τα πόδια, ασχολείτο με τις αγροτικές εργασίες και συνέχιζε, ως καλός ποιμένας, να φυλάει το κοπάδι του.

Ζούσε με τόση φτώχεια, που όταν πήγε ένας φτωχός να τον βοηθήσει για να πληρώσει κάποιο χρέος του, δεν είχε να του δώσει τίποτα, και με θαύμα, έκανε μαλαματένιο ένα φίδι που βρέθηκε σ’ εκείνο το μέρος. Του το έδωσε και εκείνος το έλιωσε και πλήρωσε το χρέος του.

Έκανε πολλά θαύματα, ώστε να τον φοβούνται οι άδικοι και οι αδικημένοι να τον έχουνε για προστάτη και καταφύγιο। Αλλά πάντα είχε μεγάλη αγάπη και συμπάθεια στους αμαρτωλούς, γι’αυτό κάποιοι κλέφτες που πήγαν μία νύχτα να κλέψουνε πρόβατα από τη μάνδρα του, που τη συντηρούσε για να βοηθά τους πεινασμένους, τυφλώθηκαν και δεν μπορούσαν να φύγουν. Άρχισαν να φωνάζουν να τους ελεήσει ο άγιος. Κι ο άγιος όχι μοναχά τους ξανάδωσε το φως τους, αλλά τους χάρισε κι ένα κριάρι, γιατί, όπως τους είπε, είχαν κακοπαθήσει όλη τη νύχτα, κι αφού τους νουθέτησε να'ναι καλοί άνθρωποι, τους έστειλε στα σπίτια τους χωρίς να μάθει τίποτα η εξουσία για την κλεψιά που θέλανε να κάνουν.

Όλον τον καιρό που έζησε δεν έπαψε να κάνει θαύματα. Το μεγαλύτερο ήτανε η ανάσταση της πεθαμένης κόρης του που σηκώθηκε από το μνήμα και μαρτύρησε σε ποιο μέρος είχε φυλάξει τα χρήματα που της εμπιστεύθηκε κάποια γυναίκα, και πάλι ξανακοιμήθηκε.

Αυτά τα μεγάλα θαύματα ξακουσθήκανε στον κόσμο, κι ο άγιος Σπυρίδωνας, ζώντας ακόμα, τιμήθηκε σαν άγιος και θαυματουργός. Και έως τώρα κάνει πολλά θαύματα το σκήνωμά του, που είναι ο θησαυρός των Κερκυραίων.

Ο Άγιος Σπυρίδωνας στην Οικουμενική Σύνοδο

της Νίκαιας το 314 μ.Χ.

Ο Σπυρίδωνας ως επίσκοπος Τριμυθούντας πήρε μέρος στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 314 μ.Χ., την οποία συγκάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, προκειμένου να αποφανθούν οι Πατέρες της Εκκλησίας περί των θεωριών του Αρείου.

Ο Άρειος, μορφωμένος Πατέρας από την Αλεξάνδρεια, θεωρούσε το Χριστό κτίσμα του Θεού και απέρριπτε την τρισυπόστατη φύση του. Ο Σπυρίδωνας, ήδη πολύ γνωστός για το θεόπνευστο κήρυγμά του, μολονότι ουσιαστικά αμόρφωτος, επέτυχε να αντιταχθεί στο λόγο του Αρείου και να αποδείξει την αληθινή φύση του Θεού, το ομοούσιο της Αγίας Τριάδας, με το γνωστό θαύμα με το κεραμίδι.

Αφού συνέκρινε την Αγία Τριάδα – Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα - με το κεραμίδι και τα τρία συστατικά του που τα κάνουν Ένα – φωτιά, νερό και χώμα – κράτησε στο χέρι του ένα κεραμίδι και αμέσως ξεπετάχτηκε από το χέρι του φωτιά. Στη συνέχεια έτρεξε προς τη γη νερό και στο τέλος απέμεινε στο χέρι του μόνο χώμα. Μπροστά σ’ αυτό το θαύμα ο Άρειος καταντροπιασμένος ζήτησε συγνώμη.

Ο Σπυρίδωνας εκοιμήθη σε βαθιά γεράματα, στις 12 Δεκεμβρίου του 358 μ.Χ. σε ηλικία 88 ετών και ανακηρύχτηκε Άγιος από την Εκκλησία μας.

Γιατί ο Άγιος Σπυρίδωνας είναι ο πολιούχος άγιος της πόλης του Πειραιά;

Το έτος 1735 ιδρύθηκε το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, εκεί ακριβώς που είναι η σημερινή ομώνυμη εκκλησία, πάνω σχεδόν στα ερείπια του αρχαίου ναού της Αφροδίτης. Το μοναστήρι αυτό ήταν οχυρωμένο με γερούς τοίχους, απόρθητες επάλξεις και αρκετές πολεμίστρες. Η είσοδός του ήταν θολωτή, με διπλές και γερές πόρτες, το δε διάκενο που μεσολαβούσε ανάμεσα στις δύο, ήταν αδιάβατο για τους ξένους, γιατί στο κέντρο του Θόλου υπήρχε μια τρύπα απ’ όπου οι καλόγεροι του Μοναστηρίου, ζεματούσαν με βραστό λάδι και καυτό μολύβι, αυτούς που θα προσπαθούσαν να μπουν με τη βία στη Μονή.

Όλη η πειραϊκή χερσόνησος αποτελούσε κτήμα της ή αλλιώς βακούφι της. Επίσης είχε αρκετά μετόχια, εκ των οποίων το γνωστότερο βρισκόταν στην περιοχή του Καραβά, του οποίου ο μετοχιάρης συμμετείχε στις συνελεύσεις των κατοίκων της για την εκλογή της Δημογεροντίας ή για οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα ή ανάγκη προέκυπτε.

Η μονή ενίσχυε συνεχώς το κύρος της μέχρι που το 1767 έγινε «σταυροπηγιακή».

Κατά την διάρκεια της Εθνεγερσίας του 1821, ο Πειραιάς έγινε σημείο πολεμικών συγκρούσεων κατά το κρίσιμο έτος του 1827, όπου μετά την κατάληψη του λόφου της Καστέλας από τους Έλληνες με επικεφαλής τον Σκωτσέζο φιλέλληνα συνταγματάρχη Gordon, οι Τούρκοι οχυρώθηκαν στη μονή του Αγίου Σπυρίδωνα.

Κατά το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου του 1827, οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις πολιόρκησαν τη μονή και μετά από ανηλεή βομβαρδισμό αναγκάζουν τους πολιορκημένους Τουρκαλβανούς να παραδοθούν.

Ήταν τόσο γερό το μοναστήρι ώστε άντεξε καταπληκτικά το 1827, στο βομβαρδισμό που έκανε επί δύο ημέρες κατά την Επανάσταση ο ναύαρχος Αστιγξ με τα πολεμικά «Καρτερία» και «Ελλάς».

Από το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα πέρασαν μεταξύ άλλων τρεις ηγούμενοι, ένας με το όνομα Διονύσιος, άλλος ο Νικηφόρος Γαβριήλ, και τρίτος ο Συμεών Μαρμαροτούρης.

Ο Μαρμαροτούρης συνεργάστηκε με διάφορους δημογέροντες, τον Νικ. Τυρναβίτη, Λογοθέτη και άλλους, για ζητήματα σχετικά με την Επανάσταση.

Στο μοναστήρι αυτό τον αγωγό του νερού τον είχε κατασκευάσει με δικά του χρήματα ο ιδρυτής της ομώνυμης Σχολής Γιάννης Ντέκκας. Μάλιστα, στη διαθήκη του, που έγινε τον Νοέμβριο του 1757 «μπροστά στο Δημόσιο Συμβολαιογράφο Μπονεφάτσιο» και που διαβάστηκε μετά πέντε χρόνια από την κηδεία του, άφηνε στη Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα τα εξής χρήματα και εντολές: «Τετρακόσια δουκάτα για ν’ αγοράσουν οι επίτροποι ένα υποστατικό, από τα χρήματα του οποίου θα διατηρούνε καθαρή και σώα τη σωλήνα που φέρνει νερό στο μοναστήρι. Κι ότι απομείνη από το περίσσευμα του υποστατικού, να ξοδεύεται για τον εξωραϊσμό του μοναστηρίου». Επίσης έκανε διάφορες συστάσεις για τον υδραγωγό, και ειδικά για τον επιστάτη «επειδή το νερό είναι αγαθό του Θεού και επομένως ωφέλιμο για όλους»! Και τελειώνοντας, γράφει: «… αν δεν κάνει αυτά που γράφω, θα δώση λογαριασμό στον κριτή Θεό για τα τετρακόσια δουκάτα»!

Όταν διαλύθηκε το μοναστήρι, έμειναν στα χέρια του ηγουμένου Συμεών μερικά πράγματα, για τα οποία έγινε ολόκληρη αλληλογραφία μεταξύ αυτού και του Επαρχιακού διευθυντή της Αττικής.

Τα πράγματα που παρακρατούσε ο Μαρμαροτούρης ήταν ένα Ευαγγέλιο, δυο σταυροί, τέσσερα καντήλια αργυρά, δυο πετραχείλια χρυσά, και διάφορα άλλα είδη. Τελικά, τα κειμήλια αυτά τα πήρε αργότερα η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα.

Με τη διάλυση του μοναστηριού – όπως και άλλων μοναστηριών του Ελλαδικού χώρου – το 1833, κρατικοποιήθηκε η περιουσία του και ο βασιλιάς Όθωνας έχτισε νέο ναό στη θέση της ερειπωμένης μονής, το 1836. Ως αντίδωρο για την προσφορά της πάλαι ποτέ μονής του Αγίου Σπυρίδωνος, στο ελληνικό έθνος ανακήρυξε τον Άγιο Σπυρίδωνα πολιούχο του Πειραιά.

Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2011

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΡΩΜΗ - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010



1η μέρα, 13/4/2011

Πομπηία

1. Σύμφωνα με το σχέδιο ποιου αρχαίου Έλληνα έγινε η ρυμοτομία της Πομπηίας;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Πόσες βρύσες διαφορετικές υπήρχαν στους δρόμους της Πομπηίας;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Με τι καλύφθηκε η Πομπηία; Ποιοι δεν πρόλαβαν να φύγουν και ποιοι έμειναν;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Πότε δόθηκαν τα πρώτα σημάδια και πότε έγινε η έκρηξη του Βεζούβιου;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Τι πρόβλεψη υπήρχε για τα όμβρια ύδατα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Πως διαπιστώνουμε ότι υπήρχε πρόβλεψη γι’ αυτά;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Για ποιο λόγο υπήρχε φούρνος σε κάποια κτιριακά συγκροτήματα; Πως και γιατί αποδεικνύεται ποιος έψησε το ψωμί;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Υπήρχε τότε επιχειρηματική δραστηριότητα και πως αποδεικνύεται;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Ποια η λειτουργία του χώρου μπροστά από τα αμφιθέατρα αρχικά και αργότερα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Πως ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι τα απανθρακωμένα σώματα, ποια χαρακτηριστικά θυμάστε και ποιος είναι ο προστάτης Άγιος του Μπάρι;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. Πόσα χρόνια μετά την έκρηξη του Βεζούβιου ανακαλύφθηκε η πόλη Πομπηίας; Γιατί τόσα χρόνια ήταν θαμμένη και πόσα χρόνια θέλουν ακόμα για να ολοκληρωθούν οι ανασκαφές;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2η μέρα, 14/4/2011

Περιήγηση στη Ρώμη

1. Από πού βγαίνει η λέξη «Παλάτι»;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Τι είναι το Κογκλάβιο και ποιο χρώμα καπνού δηλώνει το νέο Πάπα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Από ποιο γεγονός πήρε την ονομασία του το Καστέλο Σαν Άντζελο;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Ποιο είναι το μικρότερο κράτος του κόσμου, που βρίσκεται, πότε ιδρύθηκε και ποια η αιτία; Από ποια εθνικότητα αποτελείται ο στρατός του;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Ποιος είναι ο Καθεδρικός ναός της Ρώμης;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Τι ήταν η Καπέλα Σιστίνα και τι απεικονίζει στην οροφή της; Ποια θέματα συγκρίνονται;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Γιατί κτίστηκε ο Ναός του αγίου Πέτρου σ’ αυτό το σημείο και σε ποιο αρχιτεκτονικό ρυθμό;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. «Πιετά». Ποιος ήταν ο γλύπτης της Πιετά; Τι απεικονίζει, τι σημαίνει η λέξη και γιατί η Παναγία φαίνεται τόσο νέα συγκριτικά με τον Ιησού;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Γιατί η Αρένα που κατασκεύασε ο Φλάβιος ονομάστηκε «Κολοσσαίο», πόσους θεατές χωρούσε και τι διασώζεται σήμερα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Από ποιον πήρε τ’ όνομά της η σημερινή Ρώμη; Τι ήταν οι θέρμες του Καρακάλα; Τι συμπεραίνουμε από αυτό; Ποιος ναός υπήρχε πάνω στο νησάκι Τιβεριάνα και σύμφωνα με τη ρωμαϊκή μυθολογία ποιο γεγονός συνέβη εκεί;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. Τι είναι η «Φοντάνα ντι Τρέβι», γιατί λέγεται έτσι; Ποιος αποφάσισε να τη διαμορφώσει στη σημερινή της μορφή και ποιος ο κατασκευαστής του έργου;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12. Ποιο από τα αξιοθέατα που είδατε μέχρι και σήμερα θεωρείτε πιο σημαντικό και γιατί;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3η μέρα, 15/4/2011

Πανεπιστήμιο – Περίπατος στη Ρώμη

1. Ποιες οι κυριότερες πλατείες της Ρώμης; Ποιο χαρακτηριστικό θυμάστε από την κάθε μία;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Θα επιλέγατε το American University of Roma για σπουδές και γιατί;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Από ποια πλατεία ξεκινήσαμε και τελειώσαμε τον περίπατό μας και ποια αντίστοιχη υπάρχει κοντά στο σχολείο μας;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Σε εποχή οικονομικής κρίσης ποια η γνώμη σας για τα πολυτελή καταστήματα γύρω από την Piazza DEspagna;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Τι ήταν το «Πάνθεον» και από ποιο υλικό ήταν κατασκευασμένες οι κολώνες.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Τι ήταν οι «Κατακόμβες», γιατί ονομάστηκαν έτσι, ποια επισκεφθήκαμε, σε ποια λεωφόρο ήταν και πόση έκταση καταλάμβανε;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Ποια ήταν τα σύμβολα που χρησιμοποιούσαν οι πρώτοι χριστιανοί για να δηλώσουν την πίστη τους;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Ποια ήταν η αντίστοιχη γλώσσα στα χρόνια αυτά με τη σημερινή Αγγλική;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Ποιο τρόπο ταφής ακολουθούσαν οι Ρωμαίοι;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. Τι συμβόλιζε ο Μυστικός Δείπνος στο Ρωμαϊκό Μαυσωλείο, δεδομένου ότι οι Ρωμαίοι ήταν ειδωλολάτρες;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4η μέρα, 16/4/2011

Φλωρεντία - Πίζα

1. Σε ποια περιοχή της Ιταλίας βρίσκεται η Φλωρεντία και για ποια προϊόντα της είναι γνωστή;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Ποια είναι η πιο γνωστή γέφυρα της Φλωρεντίας και τι είδους καταστήματα υπήρχαν παλιά; Έχουν σχέση με τα σημερινά;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Ποιοι διοικούσαν το Δουκάτο της Φλωρεντίας και ποιες βασίλισσες έβγαλε η δυναστεία αυτή;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. Τι ήταν το Παλάτσιο Βέκιο και πως χρησιμοποιείται σήμερα; Ποια μεγάλα αγάλματα υπάρχουν έξω από αυτό; Ποιος γλύπτης τα δημιούργησε;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Σε ποιον ήταν αφιερωμένος ο καθεδρικός ναός της Φλωρεντίας και ποια η σχέση του με την Ιταλική σημαία;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Ποια ήταν η πρώτη πρωτεύουσα της Ιταλίας, ποια η 2η και ποια η σημερινή;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

7. Τι σημαίνει η φράση «Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη» και τι ήταν το σημείο 0 στην πλατεία της Κολόνας;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Τι ήταν το βαπτιστήριο στη Φλωρεντία και σε ποια άλλη πόλη το συναντάμε;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

9. Πως θα χαρακτηρίζατε τη Φλωρεντία με μια λέξη; Θυμάστε τα Λουκετάκια; Τι συμβολίζουν;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10. «Κεκλιμένος πύργος στην Πίζα». Γιατί δεν έχει πέσει; Κάθε χρόνο παίρνει κλίση 1 χιλιοστό. Σε πόσα χρόνια θα πέσει σύμφωνα με τους υπολογισμούς των Αρχαιολόγων;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………